DENIM – BLUE JEAN – KOT

Konu bir hayli çetrefil; ama, başa çıkabileceğimi umuyorum!…

Sırasıyla gidelim…
Evvela, Denim: “Fransa’nın Nimes şehrinde üretilip yaygınlaşması sebebiyle ‘de Nimes/Nimes’den gelen’ anlamındaki ‘denim’, bugün spor giyim ve özellikle ‘jean’ pantolon yapımında kullanılan ‘kaba, dayanıklı bir kumaş’a verilen isimdir artık.”
Sırada Blue Jean var: Şimdi de seyyahlar çağının bir İtalyan şehrine atıfta bulunalım: “Blue Jean”, Cenovalı denizcilerin ‘Bleu de Genes’ (Cenova mavisi) diye adlandırdıkları ‘mavi renkli/pamuklu’ pantolonların ismidir.”
Tekstil/kumaş mevzubahis olup da ülkemizden bahsetmemek olmaz! Kot: “Bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş (denim); bu kumaştan yapılan kıyafet (kot pantolon).

İlk Olarak Nerede?
Doğum yeri tüm dünya tarafından Amerika olarak kabul edilse de tarihçi Prof. Dr. Halil İnalcık’a göre “kot pantolon”un (kot kumaşının) anayurdu Türkiye’dir! İnalcık’ın tezine göre, “kot” yani “kaba pamuklu kumaş” ilk kez XVI. yüzyılda Batı Anadolu’da üretildi… Mukayeseli tarihin dev ismine kulak verelim: “XV-XVII. yüzyıllar arasında, Denizli ve Akhisar yöresinde yüksek miktarda pamuk yetiştiriliyordu. Türk pamuğu ince elyaf değildi ve dolayısıyla yapılan kaba pamuklu elbiseleri, köylü ve fakir insanlar kullanırdı. Daha sonra pamuklular Hindistan’dan gelen mavi boya (çivit) ile boyanmaya başlandı.”
“Kot”un yolculuğu İnalcık’ın tezine göre, günümüzde kabul edilenin tersine bir coğrafi süreçtir: “İzmir’e getirilen bu kaba mavi pamukluların ilk ihracatı XVI. yüzyılda Fransa’nın Marsilya kentine oldu. Buradan da İspanyollar tarafından Amerika’daki kolonilerine götürülüp çiftliklerde çalışan Afrikalı zenci köleler ve Kızılderililere giydirildi. Amerika’nın başarısı ise ‘kot pantolon’u bir sanayi haline dönüştürmekte oldu.”

Bakın Bu Daha da Mühim, Hatta Ehem!
Sıkı durun, “kot” kelimesinin Türkçeye yerleşmesinin sebebi, bu ismin Türkiye’de “blucin”i (Blue Jean) üreten ilk kişinin soy ismi olmasıdır?!

Muhteşem Kot, 1940 yılında Fransa’ya yaptığı bir gezide “blucin”le karşılaşır; sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Bey, bu kumaşı Türkiye’de üretmeye karar verir ve Türkiye’ye döndüğünde hemen üretimine başlar. Yirmi sene içerisinde (1960) kot ürünleri günde 200 adet üretilmektedir. Kot, o dönemde -özellikle köylüler ve işçiler tarafından- çok tutulur ve 1960 senesinde de “KOT” ismi markalaştırılır.

Hüzünlü Son!
Ne yazık ki 1980’li yıllara gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle gümrük kapıları açılır ve yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle de o günlere kadar sahasında birinci sırada olan “Kot marka blucin”in pabucu dama atılır! Kısa süre içerisinde satışları bir hayli düşen firma, 1992 yılında üretimi durdurur.

.*.

Hoş kalın!…