Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun İran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemek için kendisinden istenen koşulları yerine getirdiğini tespit etmesinin ardından İran’a uygulanan yaptırımlar hızla kaldırıldı.
İşte anlaşmayla birlikte kaldırılacak olan İran’a yönelik yaptırımlar ve İran’ın yükümlülükleri;
İran’a yönelik kaldırılan ve devam eden yaptırımlar şöyle:
-BM, ABD ve AB tarafından zaman içinde uygulanan ekonomik yaptırımlar.
-AB, ticaret, sigorta ve taşımacılık alanındaki bütün yaptırımları kaldırıyor.
-ABD, nükleer programla ilintili yaptırımları askıya alıyor, tamamen kaldırmıyor. Bu adım İran’ın küresel bankacılık sistemine geri dönüşü anlamına gelecek.
-BM, savunma ve nükleer teknoloji satışına ilişkin yaptırımları kaldırıyor. Bununla birlikte bireyler ve şirketler üzerindeki yaptırımlar da kaldırıyor.
-ABD’nin İran’a yönelik nükleer programıyla ilgili olanlar dışındaki yaptırımlar, özellikle de ABD vatandaşlarıyla ABD şirketlerinin İran’la ticaret yasağı sürecek.
-ABD ve AB’nin ‘teröre destek verdikleri iddiasıyla’ yaptırım uyguladıkları İranlılarla kararlarda geri adım atılmadı.
İran’ın ilk aşamada atması beklenen ekonomik adımlar ise şöyle;
-Uluslararası finans kuruluşlarında dondurulmuş olan ve İran’a ait olan 100 milyar dolar civarındaki yatırım aracı ve nakit serbest bırakılacak.
-İran’ın günlük 1.1 milyon varil dolayındaki ham petrolünü ilk aşamada 500 bin, sonrasında da 500 bin varil arttırması bekleniyor.
-İran’ın Airbus’tan 114 yolcu uçağı almaya hazırlandığı belirtiliyor
ABD’de Cumhuriyetçiler rahatsız
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise tarafların nükleer program anlaşmasını uygulamaya koymak için doğru yönde adımlar attığını ifade etti.
Anlaşma uyarınca Tahran, nükleer program kapsamındaki santrifüj sayısını önemli ölçüde azaltacak ve Arak kenti yakınlarındaki reaktörlerin faaliyetini tamamen durduracak.
Temmuz 2015’te varılan anlaşma uluslararası diplomasi açısından önemli bir dönüm noktası olarak yorumlanmış ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından da ‘tarihi’ olarak nitelenmişti.
Ancak ABD’de özellikle Cumhuriyetçiler anlaşmayı yetersiz buluyor ve bu anlaşmayla İran’ın nükleer silah üretimine engel olunamayacağını savunuyor.
İran’da tutuklu bulunan 4 ABD ‘li serbest bırakıldı
Tahran’dan gelen bir başka açıklamada ise yaptırımların kaldırılacak olması karşılığında İran’da tutuklu bulunan 4 ABD vatandaşının serbest bırakıldığı açıklandı.
Tahran, 4 tutuklu ABD vatandaşının ABD’de tutuklu bulunan 7 İran vatandaşıyla takas edileceğini söyledi.
Ayrıca Interpol’ün arananlar listesinde bulunan 14 İran vatandaşının da bu listeden çıkarılacağı açıklandı.
Ve Yeni Yaptırımlar
Nükleer programı nedeniyle İran’a uygulanan yaptırımları kaldıran ABD, Tahran’a bu kez ‘balistik füze denemesi’ nedeniyle yeni yaptırımlar uygulamaya başladı.
Yeni yaptırımlar, İran’dan füze programıyla bağlantılı 11 kişi ve kurumun ABD bankacılık sistemini kullanmalarının yasaklanmasını öngörüyor.