Tayyip Erdoğan’ın özür dilemesi sonrasında Rusya Türkiye ilişkilerinde Putin’in İstanbul’a gelmesinin yankıları sürüyor. Türkiye medyası herşeyin güllük gülistanlık olduğunu yazarken Rusya medyası daha temkinli yaklaştı. Türk akımı için atılan imzaya rağmen “vize serbestisi” ve yasaklı sebzeler konusunda ilerleme sağlanamadı. Rusya medyası herşeyin bir anda düzelmeyeceğini ve Suriye Krizinde hala keskin ayrılıklar olduğunu yazdı.
Turkrus.com internet sitesine göre; uçak krizi sırasında atılan köprüler Tayyip Erdoğan Putin zirvesi ile yeniden “güçlü işbirliği” ihtimalini güçlendirdi. Erdoğan ve Putin’in “normalleşme” pozları verdiği ama sürecin Türk tarafının arzuladığı kadar hızlı olmayacağı yorumları yapılıyor.
Erdoğan-Putin zirveden çıkan bazı sonuçlar şöyle ;
– İki lider uçak krizi sırasında büyük darbe olan samimi ilişkilerine yeniden döndüler. Erdoğan ile Putin’in birlikte verdikleri fotoğraf, “kırgınlıkların unutulduğu, Rus tarafının uçak krizinin perde arkasında başka nedenler olduğu kanaatine geldiği, Erdoğan ile ilişkileri iyi tutma arzusunda olduğu” yorumlarını güçlendirdi.
– Putin, iki ülkenin Türkiye’yi “enerji hub’ı yapma” niyetini bizzat dile getirerek, Türkiye ile stratejik ilişkilerin olası boyutuna dair ipucu verdi. Hata kulislerde, TANAP, Türk Akımı gibi projelerin birbirine rakip değil, Rusya-Türkiye-Azerbaycan arasında “enerji ortaklığı” yaratma konusunda fırsat verebileceği değerlendirmeleri yapıldı.
– Rusya Botaş’ın istediği doğal gaz indirimini alamadığı için Türk Akımı’na daha önce gerekli izinleri vermemişti. Şimdi Gazprom’dan indirim garantisi alındığı, sadece oran üzerinde görüşmeler yapılacağı bildiriliyor. Rus basını da bugün Putin’in Türkiye’ye gazda indirim için söz verdiğini özellikle vurguluyor.
– Rus tarafının Güney Akım’ın suya düştüğü bir dönemde Türk Akımı anlaşmasını imzalaması, Batı’ya karşı “Hala enerjide gücümüz yerinde” mesajı olduğu ve Ankara ile Moskova’nın AB’ye karşı “ortak tavır” sergiledikleri belirtiliyor. AB içinde Rusya’dan yeni hat ile gaz almaya hazır pek şok ülke olduğu içini, bu proje AB enerji politikalarındaki çatlağı büyüteceğe benziyor.
– Suriye konusunda medyanın önünde “farklı düşüncelere rağmen diyaloga devam” mesajı verilse de, iki tarafın politikalarının hala çok uzak olduğu belirtiliyor. Esad’ın kaderi konusu en önemli farklılık konusu olarak masada. Ancak Fırat Kalkanı operasyonu ile ilgili Rusya’nın başından itibaren ölçülü tepki verme çabasında olması, iki tarafın uçak krizi oılayından ders alarak “diğer konuların ikili ticari-ekonomik ilişkilerin seyrini bozmasına izin vermeme” çabasına bağlanıyor.
– Zirvede ağırlığın enerji projelerine ve Suriye konusunda olduğu, ikili ilişkilerdeki detaylı konuların bakanlara havale edildiği anlaşılıyor. Yaş sebze meyvede yasağın domatesi kapsamaması, Rusya’nın yerli üreticisini koruma kararlılığı ile açıklanıyor. Çalışma izinleri başta olmak üzere, Türk iş dünyasının talepleri, KEK toplantısı ve bakanlıklar arasındaki müzakerelere kaldı. Yani Rusya verirken “acele” etmiyor.
– Rusya’nın ilk günden Putin’in ağzından ilan ettiği “kademeli normalleşme” politikasına bağlı olduğu, Türkiye’den gelen taleplerin “aşama aşama karşılanacağı” mesajı verdiği anlaşılıyor. Yıl sonuna kadar yaptırımlardan kaynaklanan yasakların kaldırılması bekleniyor. Vize konusunda ise en fazla “iş adamlarına vizesiz rejim” beklentisi şimdilik gündemde. Turist vizesinin kaldırılması, Türkye’de olağanüstü hal sürdükçe masada olmayacak.
-İstanbul’da yapılan Türkiye-Rusya müzakerelerinde, Türk gıda ürünleri ile ilgili ambargo büyük ölçüde kaldırılırken, domates şimdilik “yasaklı” kalmaya devam edecek. Rusya’daki üreticilerin hükümet üzerindeki yoğun baskısı yüzünden, şimdilik Türk domatesine Rusya vizesi çıkmadı.