G-20 Zirvesi’ne Putin’in IŞİD gerçeğini en yalın haliyle yüze vuran açıklamaları damga vurdu. Putin’in “IŞİD’i finanse eden kişi ve ülkeler var. Bu ülkelerin bazıları da G-20 üyesi. IŞİD’i destekleyen ülkelere kaçak petrol sevkiyatı yapan 4-5 km uzunluğunda tır kuyrukları oluştu. Bunların uydudan/uçaktan çekilmiş fotoğrafları mevkidaşlarımla paylaştım.” sözleri ile hangi ülkeleri kastettiği tartışma yarattı. Kimse üstüne alınmak istemedi ama zanlılardan biri de Türkiye. Sınırda uzanan tır kuyrukları da baş zanlı olarak Türkiye’yi işaret ediyor. Putin konuşmasının bir yerinde “IŞİD’le Mücadelede Türkiye’den ciddi destek bekliyoruz” da diyor. Türkiye İŞİD petrolleri tartışması yeni de değil. Şimdi IŞİD petrolü ile Türkiye ilişkisinin izini sürelim.
IŞİD PETROLÜNDE ARACI TÜRKİYE
Eylül 2014’te ABD Dışişleri Bakanı John Kerry Ankara’da yaptığı temaslarda IŞİD petrol ticaretinde Türkiye’deki yerel tüccarların rol almasını gündeme getirdi. Hürriyet Gazetesine konuşan bir ABD’linin sözleri Putin’in açıklamasına benziyor. “Türkiye ile IŞİD’in finansal desteğinin kesilmesindeki işbirliğimiz devam ediyor. Petrol ticareti bunun en önemli kısımlarından biri. Ticaret, havadan görülebilecek biçimde tankerlerle yapılıyor. Bu tankerler şimdiye kadar hava operasyonlarında hedef olmadı ama bu bir seçenek”
The Guardian’da Temmuz ayında Martin Chulov imzalı haberde Türkiye’nin son iki yıldır IŞİD ile petrol ticareti içinde olduğu öne sürüldü.
Temmuz 2015’te Cumhuriyet yazarı Çiğdem Toker’in köşesinde İngiliz The Observer gazetesinde, Türkiye’nin IŞİD’e, yasadışı petrol ticareti konusunda kolaylık sağladığına ilişkin belgelerin ABD’nin elinde olduğu iddiası olan bir makale yer aldı.
Makalede IŞID’in en büyük gelir kaynaklarından biri olan petrol ticaretinde, Türkiye’nin en önemli alıcı olduğu iddiası yer alıyordu.
Şubat ayında ise OECD bünyesindeki Karapara Aklamayla Mücadele Grubu FATF’in hazırladığı bir raporda IŞİD petrolüne ilişkin önemli bilgiler vardı.
– IŞİD Irak ve Suriye’de ele geçirdiği petrol kuyularında günde 50 bin varil petrol üretimi yapıyor. Petrol kuyusu yakınında aracılardan varilini 25-30 dolara aldığı petrolü, biraz uzaktaki marketlere ve diğer tüketicilere, rafineri derecesine göre 60 ile 100 dolara satıyor.
– IŞİD’in petrol sahalarını ele geçirmesinin ardından, Irak ve Suriye sınırında yedi Türk vilayetinde saptanan kaçak petrolün, 2014 yazı itibarıyla 20 milyon litreye ulaştı.
– 2013 yılında Türkiye’de saptanan 73 milyon litre kaçak petrol, 2014 yılında 79 milyon 238 bin litreye ulaştı. 2012’de 4 bin civarında olan petrol kaçakçılığı sayısı ise 10 bine yükseldi.
“KAÇAK PETROL İŞİNDE DEVLET ADAMLARI VAR”
New York Times Gazetesi’nde birinci sayfadan yayınlanan haberde Obama Yönetimi’nin IŞİD’in milyonlarca dolarlık petrol gelirini kesmek için çalıştığını ama çoğu karaborsa piyasada satılan bu petrol için müttefiği Türkiye’nin ikna edilemediğini yazdı. Yönetimin bu konuda Türkiye’yi açıkça eleştirmekten kaçındığını ama perde arkasında görüşmelerin sürdüğünü belirten gazeteye konuşan bir Yönetim yetkilisi şunları söyledi: “Yabancı savaşçı akışının durdurulması, sınır güvenliği ve IŞİD’in para kaynaklarının kurutulması stratejimizin en önemli maddelerinden biri. Önümüzdeki günlerde bu çabalar çerçevesinde Türkiye ve bölgedeki diğer ortaklarımızla yakından çalışmaya devam edeceğiz.”
Amerikalı yetkili David L. Phillips ise şunları söylüyor: “Buna göz yumuyorlar çünkü düşük fiyatlı kaçak petrolden kazanç sağlıyorlar, bundan çıkar sağlayan kayda değer sayıda Türk ve hatta devlet adamı olduğundan eminim”
“BARZANİ’YE YAKIN İŞ ADAMLARI ARACILIK EDİYOR”
CHP eski Milletvekili Mehmet Ali Edipoğlu’nun açıklamaları daha da çarpıcı.
“Petrol yataklarını ellerinde tutuyor IŞİD ve Barzani’ye yakın birtakım isimlerle birlikte bazı Türk işadamlarının da içinde olduğu bir çete diyelim, birlikte bunları pazarlıyorlar. Bunu ben zamanında gündeme getirdim. BM Güvenlik Konseyi’ne rapor da edildi. Hatta bu konuda BM Güvenlik Konseyi’nin soruşturmaları olduğunu da biliyorum. IŞİD o petrolü çıkarıyor, Kerkük’te Barzani’ye yakın bazı iş adamları aracılığıyla oradan da Türkiye üzerinden dağıtılıyor. Geçen senelerde yaptığım bir araştırmada yılda 800 milyon dolar, daha sonra bunun 1-2 milyar dolara ulaştığı iddiaları var…”
Financial Times gazetesi, Suriye ve Irak’ta toplamı İngiltere genişliğindeki bir toprak parçasına hükmeden IŞİD’e karşı bir yıldır uluslararası koalisyon tarafından düzenlenen hava saldırılarının örgütün gelirlerini fazla etkilemediğini yazdı. Aynı haberde IŞİD’in , denetim altında tutuğu bölgelerde günde 35 bin varilden daha çok petrol üretip, kasasına günde iki milyon ve yılda ise yarım milyar dolara yakın para koyduğu bilgisinin de altı çizildi. Ve haberdeki en önemli bilgi IŞİD petrolünün TIR’lar ile taşındığı ve kaçak petrolün Türkiye’de pazarladığı iddiasıydı.
TÜRKİYE’NİN GÜNEY KORİDORU GEÇİŞ NOKTASI
Hazine’nin Savaşı: Yeni Finansal Savaş Çağının Zincirinden Boşanışı’ isimli kitabın yazarı Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi Başdanışmanı Juan Zarate’nin tespitleri de önemli. “IŞİD’i zayıflatma ve yok etme çabaları için büyük bir tehlike teşkil eden bir düş kırıklığı bu. Türkiye bu koalisyonda birçok anlamda tehlikeli bir kart ve önemli bir NATO müttefiki. Ancak IŞİD’e gelir, mücahit ve destek akışını kesme niyeti ve yetisi konusunda net değil.”
Irak Enerji Enstitüsü’nün yöneticisi Luay el Hatib, Irak’ta IŞİD kontrolündeki topraklarda şu anda günde 25 ila 40 bin varil petrol elde edildiğini ve karaborsada bu petrolün değerinin 1,2 milyon dolar olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Bu kaçak ticaretin kilit geçiş noktası Türkiye’nin güney koridoru. Türkiye bu kara ekonominin parçası haline geliyor.”
HAM PETROL NASIL TAŞINIYOR?
Gazeteci Tolga Tanış’ın “Potus ve Beyefendi” kitabında yer alan belgelere dayalı iddialara göre Powertrans şirketi, 2011’de Kürt bölgesindeki petrolü taşıma işini üstlendi. Powertrans’ın ve saklanan uluslararası ortaklarının peşine düşen Tanış, Erdoğan’ın damadı Çalık Holding’in o dönemki CEO’su Berat Albayrak’ın da dahil olduğu ilişkileri yazdı.
Gümrük mevzuatına göre transit sevkiyat yapan firmaların taşınan ham petrolü Türkiye’ye bırakması yasak. Ancak Powertrans sevkiyatları boşaltım kontrollerinde çok sayıda tankerde ham petrol yerine ‘su’ çıkıyor. Çünkü Habur sınır kapısından petrol yüklü giren tankerler yolda boşaltılıp yerine su dolduruluyor.
